Zelfmanagement

Diabetes en zelfmanagement
Zelfmanagementondersteuning

Diabetes en zelfmanagement

Diabetes onderscheidt zich van veel andere chronische aandoeningen door de relatieve zwaarte van de zelfmanagementvereisten1 en zelfmanagementactiviteiten om de ziekte dagelijks in goede banen te leiden. Het grootste deel van de zorg vindt plaats in de thuissituatie waardoor de mens met diabetes voor een groot deel zelf verantwoordelijk is voor de resultaten van zijn zorgproces en behandeling. Het leven met de ziekte, het eigen aandeel in de zorg en het organiseren van zorg- en hulpbronnen vraagt veel van diabetespatiënten2. Zelfmanagement veronderstelt de aanwezigheid van inzicht, motivatie en vaardigheden bij de patiënt. Wanneer patiënten aan zelfcontrole doen zijn deze randvoorwaardelijk voor het verkrijgen van een betrouwbare bloedglucosewaarde; een goede interpretatie van de verkregen waarde en een adequaat acteren op basis van de verkregen waarden. Niet alle patiënten kunnen of willen zelf de regie nemen.

Zelfmanagementondersteuning

Zelfmanagement vraagt niet alleen inzet van de patiënt maar ook van de zorgverlener die de patiënt de nodige ondersteuning moet geven. Zelfmanagementondersteuning is een dynamisch proces waarin de patiënt en de zorgverlener gelijkwaardige partners zijn en samen vaststellen hoe een gezondheidsprobleem wordt opgepakt in een proces van gezamenlijke besluitvorming. De zorgverlener en de patiënt stellen samen vast welke problemen er spelen en welk doel gesteld wordt. De zorgverlener vraagt de patiënt naar zijn ervaringen, spiegelt die aan de eigen beoordeling van het verloop van de ziekte, weegt samen met de patiënt af wat de beste aanpak is en maakt afspraken over wie wat gaat doen, welke assistentie daarbij geboden kan worden en door wie. Er wordt daarbij een afweging gemaakt tussen levensdoelen en medische behandeldoelen. Dit is een proces van ‘shared decision’ making.

Kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die de zorgverlener nodig heeft voor het ondersteunen van zelfmanagement zijn onder meer gericht op de overdracht van kennis en vaardigheden, het helpen van de patiënt om de nodige veranderingen doelgericht aan te pakken en het coachen bij het realiseren van de persoonlijke doelen. Afhankelijk van de kennis, vaardigheden en voorkeuren van de patiënt kiest de zorgverlener voor een meer informerende, adviserende of sturende benadering. De uiteindelijke keuzes worden gemaakt in de spreekkamer door  patiënt en zijn hoofdbehandelaar3 samen. Het is belangrijk dat de zorgverlener de keuzes van de patiënt respecteert ook als die vanuit professioneel oogpunt suboptimaal zijn.

Zelfmanagementondersteuning bij mensen met diabetes vindt plaats conform het NDF document ‘Zelfmanagement en Zelfmanagementondersteuning als integraal onderdeel van de diabeteszorg.

Voeg toe aan printlijst
Voetnoot 1

NVAB, Richtlijnmodule Diabetes en Arbeid, sept 2011, pag 45

Voetnoot 2

Generieke module Zelfmanagement, 2014

Voetnoot 3

NDF Consensusdocument kwaliteitscriteria standaard bloedglucosemeting (2017)